13 reasons why

13 reasons why. Een veel besproken nieuwe serie op Netflix over de zelfmoord van een tienermeisje Hannah. Lang heb ik getwijfeld er ook over te schrijven. Er is tenslotte al zoveel over gezegd en geschreven, zoveel meningen en oordelen al de revue gepasseerd, dat ik me afvroeg wat het zou toevoegen als ook ik vanuit mijn visie en ervaringen mijn licht op dit zwaarbeladen onderwerp zou laten schijnen. Maar het liet me niet los. Een wirwar van gevoelens en woorden schoten steeds maar door mijn hoofd zonder dat ik er echt chocola van kon maken. Gelukkig ben ik er achter wat het is en nu heb ik dus toch besloten er wel over te schrijven. Omdat ik vind dat in de hele discussie, die voornamelijk gaat over het wel of niet tonen van de – voorbereidingen van – de zelfdoding (en ja, dat ga je zien dus je bent gewaarschuwd), twee thema’s onderbelicht zijn geraakt: schuld en schaamte. Thema’s waarmee we meer grip krijgen op wat er zich na een drama als zelfdoding onder andere afspeelt. En hoe wij allemaal een bijdrage kunnen leveren om de nabestaanden hierbij te ondersteunen.

De serie staat namelijk bol van deze twee thema’s. De school, haar klasgenoten, haar ouders, allen worstelen met de grote vragen. Ben ik (mede) schuldig aan haar dood? Of tenminste aan de beslissing om uit het leven te stappen? Had ik iets kunnen doen om dat te voorkomen? Heb ik iets gemist, niet gezien hoe slecht het met haar ging? Allemaal vragen van schuld waar vaak geen antwoorden op komen. En dan de schaamte. Soms als je weet of voelt dat je hebt bijgedragen aan pesterijen, vernederingen. Of op zijn minst niets hebt gedaan om dat te voorkomen. Dat je niet hebt ingegrepen toen je het wel zag. Haar onvoldoende aandacht hebt gegeven. Haar hebt laten vallen misschien. Maar ook schaamte om haar daad. De beschuldigende ogen. Dat je als ouders, als vriend/vriendin, als docent hebt gefaald. Wellicht ook omdat je wel iets hebt geprobeerd maar dat het niet is gelukt. En zo nog vele, vele vragen en gevoelens. Die groot, verwarrend en ontwrichtend zijn.

In mijn werk als uitvaart- en rouwbegeleider ervaar ik deze schuld en schaamte thema’s steeds weer als de grootste belemmeringen om verder te kunnen leven na de zelfdoding van iemand in hun nabije kring. Die grote vragen nemen alle ruimte in en laten weinig ruimte over om te rouwen om wie zij verloren zijn. Zij kunnen pas aan het rouwproces beginnen als er meer rust komt in de chaos van onbeantwoorde vragen. Laat deze serie ons vooral realiseren dat er zoveel mensen zijn die moeten verder leven met al die vragen en twijfels. Dat er zoveel gesprekken overheen gaan, zoveel gedachten, zoveel radeloosheid voordat er een begin komt van berusting. Van acceptatie dat het is gebeurd. Wat al deze mensen vooral van ons – wij die er soms machteloos naast staan – nodig hebben is een onuitputtelijke bron van begrip en geduld. Om de boosheid en frustratie op te vangen. Durf vooral naast hen te gaan zitten. Geef hen je tijd en aandacht. Om steeds opnieuw naar hun verhaal te luisteren. Zonder oordeel, zonder adviezen, zonder antwoorden……. Je bent daarmee van onschatbare waarde.