Rouw na een onverwacht overlijden

Ik hoor in mijn werk veel verhalen van mensen die heel onverwacht iemand zijn verloren. Een ongeluk, zelfdoding, een hartstilstand, een overdosis, de oorzaken zijn heel divers. Maar de overeenkomst is dat zij plotseling geconfronteerd werden met het overlijden van een dierbare. Rouwen na een onverwachte dood is anders dan wanneer de dood zich heeft aangekondigd. Vaak zelfs wezenlijk anders. Uiteraard heeft dat te maken met het feit dat je onvoorbereid bent. Het bericht dat iemand is overleden kan je niet in een keer bevatten. Dus duurt het eerst een tijd voordat de realiteit tot je is doorgedrongen. In een eerdere blog gaf ik al eens aan hoe belangrijk het om die reden is dat je het overleden lichaam hebt gezien omdat het bewijs geeft voor hetgeen je niet kunt geloven. Een ander groot verschil, en daar ga ik in deze blog verder op in, heeft te maken met de vele vragen die er zijn. Hoe heeft het kunnen gebeuren? Waar was diegene en wie was erbij? Was iemand op slag dood en is het sterven pijnlijk geweest? Allemaal vragen die vaak door middel van onderzoek pas beantwoord kunnen worden. En wanneer je wacht op antwoorden is iedere dag lang. Heel erg lang. Die antwoorden, echter, zijn heel hard nodig. Zonder antwoorden geen (volledig) rouwproces. En dat is nu juist wat veel mensen, ook professionals, zich niet realiseren. Omdat we mensen willen sparen voor de pijnlijke antwoorden op die vragen. Omdat we bang zijn dat die antwoorden, en daarmee de vaak harde realiteit, trauma’s teweeg brengen bij de achterblijvers. Bang om hen nog meer te beschadigen dan zij al zijn. En niemand beseft dat het niet weten van de exacte toedracht van de dood traumatischer kan zijn dan de dood op zichzelf.

Een belt een huisarts me op. Hij heeft een gezin in zijn praktijk van wie een van de kinderen zelfmoord heeft gepleegd. De moeder wil direct naar de plek waar het is gebeurd en wil haar kind zien. Politie en een psycholoog die al bij het gezin betrokken was, zijn stellig en zeggen haar dat dat niet kan. Dat het beter is om dat allemaal niet te zien. De huisarts vraagt mijn advies omdat hij eerder mijn pleidooi heeft gehoord om mensen niet weg te houden van informatie en een beeld van de realiteit. De huisarts dringt er daarna op aan bij politie en de psycholoog om de moeder, met begeleiding en voorbereiding, wel te laten gaan. Later hoor ik van de huisarts hoe opgelucht de moeder was dat ze het heeft gezien. Ze was bij haar kind, heeft het met eigen ogen gezien en wist wie er bij haar kind waren (geweest). Het gaf haar rust, ondanks het enorme drama dat haar overkwam.

En zo heb ik vele voorbeelden uit mijn praktijk die de noodzaak van eerlijke informatie ondersteunen. Vandaar dan ook hier het pleidooi om mensen antwoorden te geven, zoveel als je kan. Houd niks voor hen achter – hoe goed bedoeld ook – om hen te beschermen tegen leed. Dat leed heeft zich namelijk al voltrokken. Daar kun je niets meer aan veranderen. Zeker niet door de waarheid weg te houden. En als je zelf rouwt: ga op zoek naar antwoorden.

• Vraag politie, als die betrokken was, om het dossier in te zien. Veel mensen weten het niet, maar dat kan en mag!
• Verzoek om getuigen te kunnen spreken. Sommigen willen misschien anoniem blijven, maar er zijn ook genoeg mensen die je willen vertellen wat ze weten. Ook voor hen is het een schokkende gebeurtenis geweest en zij vinden het vaak juist fijn om erover te kunnen praten en achterblijvers te helpen.
• Maak een time-line van alle gesprekken en gebeurtenissen die vooraf gingen aan het overlijden. Zo kun je het plaatje zoveel mogelijk rond maken en ontstaat er vaak een beter beeld van wat zich allemaal heeft afgespeeld.

Door al deze dingen in te zetten krijg je meer antwoorden en daarmee meer grip op de situatie.  En die grip is hard nodig als je valt. Om je val te stoppen, om je heen te kunnen kijken, opnieuw je doelen te bepalen en om langzaam weer naar boven te klimmen.